50 Yaş Altında Bazı Kanser Türlerinde Artan İnsidans Oranları

Son yıllarda kanserle ilgili risk anlayışlarımızın önemli ölçüde değiştiğine işaret eden yeni bir araştırma, erken yaşta kanser görülme oranlarında kayda değer bir artış olduğunu ortaya koydu. Amerika Birleşik Devletleri’nde 2010 ile 2019 yılları arasında yapılan kapsamlı bir incelemede, geleneksel kanıların aksine, 50 yaş altındaki bireylerde 14 farklı kanser türünün görülme sıklığında yükseliş tespit edildi. Bu durum, yalnızca yaşlı nüfusu etkilediği varsayılan kanser olgusunun artık daha genç yaş gruplarını da tehdit ettiğine dair alarm veriyor. Amerika Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) tarafından yürütülen bu araştırma, kanser epidemiyolojisindeki bu önemli değişimi bilimsel ve kamu sağlığı açısından dikkatle ele almayı zorunlu kılıyor.

Çalışmada 33 farklı kanser türü, özellikle 50 yaş altındaki bireyler olmak üzere altı farklı yaş grubunda incelendi. İncelenen yaş grupları 15-29, 20-39, 40-49 (erken başlangıç grupları) ve 50-59, 60-69, 70-79 (daha ileri yaş grupları) olarak kategorize edildi. Bu detaylı yaş analizi, kanser insidansındaki değişimlerin yaşa bağlı farklılıklarını ortaya koydu. Özellikle 40-49 yaş aralığında kanser görülme oranlarındaki artışlar dikkat çekti. Bu durum, kanser riskinin genç erişkinler arasında da ciddi biçimde yükseldiğine işaret eden kritik bir zaman dilimi olarak nitelendirilebilir.

Erken yaşta artan kanser türleri arasında, mortalite açısından en önemli gruplar arasında yer alan kadınlarda sıkça görülen meme kanseri ve kolorektal kanser bulunuyor. Aşağı yukarı dokuz kanser tipi sadece gençlerde değil, aynı zamanda daha ileri yaş gruplarında da artış eğiliminde gözlemlendi. Böbrek, testis, rahim, pankreas kanserlerinin yanı sıra üç lenfoma alt türü de her iki yaş grubunda artan insidans trendine sahip çıktı. Bu duruma yol açan faktörlerin çevresel, genetik ve davranışsal yönleri olabileceği belirtiliyor; dolayısıyla birçok yaş grubunun benzer risk faktörlerine maruz kalması söz konusu olabilir.

Bununla birlikte, incelemede bazı kanser türlerinin gençlerde azalma gösterdiği de saptandı. Erken yaş gruplarında akciğer ve prostat kanserleri gibi kanserlerin insidans oranlarında düşüş yaşandı. Melanom, serviks (rahim ağzı), mide kanseri, miyelom ve kemik ile eklemleri etkileyen kanserler ise yalnızca gençlerde artış gösterdi. Bu durum, farklı kanser türlerinin yaşa özgü nedenlerle değişen risk faktörleri olabileceğini düşündürmektedir. Özellikle gençlerde artan bu spesifik kanser türleri, yaşa özgü korunma ve tedavi stratejilerinin geliştirilmesi gerektiğine işaret etmektedir.

2019 yılı verilerine göre, erken yaşta görülen kanserlerde artışın mutlak vaka sayısı da dikkat çekicidir. En büyük artış kadınlarda meme kanserinde yaşandı ve 2010 yılına göre yaklaşık 4.800 ek vaka kaydedildi. Bunu kolorektal (2.100 fazla vaka), böbrek (1.800), rahim (1.200) ve pankreas kanseri (500) takip etti. Özellikle kadınlarda görülen meme, kolorektal, böbrek ve rahim kanserleri, erken yaşta ortaya çıkan kanser yükünün %80’den fazlasını oluşturdu. Bu da kamu sağlığı açısından kadınların erken karşılaştığı kanserlerdeki artışın yönetimi için stratejilerin geliştirilmesini zorunlu kılar.

Uzmanlar, bu yükselişte obezite ve metabolik bozuklukların merkezi bir rol oynadığını düşünüyor. Obezite; kronik inflamasyon, hormonal dengesizlikler ve metabolik sorunlar yoluyla kanser oluşumunu tetikleyen önemli bir faktör. Ayrıca, erken yaşta artan tarama programları ve gelişmiş görüntüleme teknikleri de teşhiste artış sağlıyor. Yüksek risk grubundaki bireylere yönelik daha yoğun taramalar, gizli kalabilecek tümörlerin daha erken dönemde tespit edilmesine yardımcı oluyor ve böylece artan insidans oranlarının bir kısmını açıklıyor.

Kanserle ilişkili ölüm oranları ise genel olarak stabil ya da azalan bir seyir izledi. Bu durum, teşhis yöntemlerindeki ilerlemeler, tedavi seçeneklerindeki yenilikler ve hasta yönetimindeki iyileşmeler sayesinde erken yaşta ortaya çıkan kanser vakalarının ölümüne karşı önemli başarılar elde edildiğini gösteriyor. Ancak kolorektal ve rahim kanserlerinde genç yaş gruplarında ölüm oranlarında artış gözlenmesi, bu kanserler için müdahale ve araştırmaların artırılması gerektiğini ortaya koyuyor.

Araştırmacılar, erken yaşta kanser nedenlerindeki artışın çok boyutlu ve kanser türüne özgü olduğunu belirtti. Çevresel faktörlerin, yaşam tarzı değişikliklerinin, doğurganlık kalıplarındaki farklılıkların, enfeksiyonların ve genetik yatkınlıkların bu artışı tetikleyen bileşenler olabileceği vurgulandı. Böyle karmaşık ve çok sayıda etkenin bir araya geldiği durumların, yanlış genel yargıların veya tek faktöre dayalı yaklaşımların önüne geçilmesini gerektirdiği vurgulandı.

Gelecekte yapılacak epidemiyolojik çalışmalarda demografik, coğrafi ve sosyoekonomik değişkenlerin de dikkate alınması gerektiği üzerinde duruldu. Özellikle risk altındaki alt grupların belirlenerek etkin koruyucu stratejilerin geliştirilmesi, sağlık politikalarının şekillendirilmesinde önemli bir adım olacak. Ayrıca uluslararası karşılaştırmalar yaparak, hangi eğilimlerin evrensel veya yerel olduğunu anlamak da kanserle mücadeleyi daha etkili kılabilir.

Bu önemli araştırmanın ortaya koyduğu veriler, kanser tarama programlarının yaş sınırlarının yeniden değerlendirilmesini gündeme taşıdı. Erken yaşlarda kanser görülme sıklığındaki artış, mevcut risk değerlendirme kriterlerinin güncellenmesini ve erken tanıya odaklanan yeni stratejilerin geliştirilmesini zorunlu kılıyor. Ayrıca halkın bilinçlendirilmesi, sağlıklı yaşam alışkanlıklarının teşvik edilmesi ve risk faktörlerinin azaltılması için daha kapsamlı kamu sağlığı kampanyalarına ihtiyaç olduğu ortaya çıktı.

Sonuç olarak, NIH öncülüğünde yürütülen bu çalışma, kanserin yalnızca yaşlılara özgü bir hastalık olduğu geleneksel anlayışının geçerliliğini yitirdiğini kanıtladı. Erken yaşta artan kanser oranları, biyoloji, yaşam tarzı ve tıptaki teknolojik gelişmelerin karmaşık etkileşiminin bir sonucu olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu gelişmeler ışığında, genç hastaların prognostik ve tedavi ihtiyaçları göz önüne alınarak esnek ve hedef odaklı sağlık stratejileri geliştirmeye devam edilmesi elzemdir.

—

Araştırma Konusu:
ABD’de 2010-2019 yılları arasında erken başlangıçlı ve ileri yaşta ortaya çıkan kanser türlerinin insidans ve mortalite oranları arasındaki trendlerin incelenmesi.

Makale Başlığı:
Trends in Cancer Incidence and Mortality Rates in Early-Onset and Older-Onset Age Groups in the United States, 2010–2019

Haberin Yayın Tarihi:
8 Mayıs 2025

Anahtar Kelimeler:
Kanser araştırması, erken başlangıçlı kanser, kanser insidans trendleri, kanser mortalitesi, meme kanseri, kolorektal kanser, böbrek kanseri, rahim kanseri, pankreas kanseri