Moleküler Profiling ile Endometrial Kanserde Radyasyon Dozunun Güvenli Azaltılması ve Yüksek Riskli Hastalarda Tedavi İyileştirmesi: Faz III Klinik Çalışma

Endometriyal kanser, gelişmiş ülkelerde en sık görülen kadın üreme sistemi kanseri olarak kabul edilmekte ve özellikle postmenopozal kadınları etkilemektedir. Erken evrede teşhis edilen hastalarda cerrahi tedavi ve ardından uygulanan adjuvan terapi protokolleri, hastalığın kontrol altına alınmasında kritik rol oynamaktadır. Bu noktada vajinal brakiterapi, yüksek-orta risk grubundaki hastalar için yerel olarak uygulanan etkili bir radyoterapi yöntemi olarak yıllardır standart tedavi yaklaşımı olmuştur. Ancak, bu tedavi biçimi ne yazık ki aşırı ya da yetersiz tedavi risklerini beraberinde getirmekte, hastaların yaşam kalitesi ve tedavi etkinliği dengesini zorlamaktadır.

Hasta gruplarının heterojen yapısı tedavi yaklaşımlarında temel problem olarak ortaya çıkmaktadır. Yüksek-orta riskli endometriyal kanser tanısı alan her hastanın aynı radyoterapi şemasına ihtiyacı yoktur. Bazı hastalarda vajinal brakiterapi gereksiz radyasyon maruziyetine neden olurken, bazı hastalar yalnızca vajinal brakiterapi ile yeterince kontrol altına alınamamaktadır. Bu durum, özellikle lokoregional relapsların artmasına yol açmakta ve hastaların iyileşme oranlarını olumsuz etkilemektedir. İşte bu klinik sorunlar, daha hassas ve kişiye özgü tedavi stratejilerinin geliştirilmesini zorunlu kılmıştır.

Moleküler profil analizleri, endometriyal kanserde bu anlamda çığır açan bir yaklaşım olarak öne çıkmaktadır. Tümörlerin genetik ve biyolojik yapısının detaylı incelenmesi sayesinde, tümörlerin davranış şekli, nüks riski ve tedaviye yanıt potansiyeli belirlenebilmektedir. Klinik karar mekanizmalarına moleküler parametrelerin entegre edilmesiyle, tedavi planları kişiye özel hale gelmekte, gereksiz radyoterapi uygulamaları azaltılmakta ve agresif tümörlere yönelik daha yoğun tedaviler planlanabilmektedir. Böylece hastaların sağ kalım oranları iyileşirken, tedaviye bağlı yan etkiler minimize edilmektedir.

Bu bağlamda, uluslararası çapta gerçekleştirilen PORTEC-4a çalışması, moleküler profillere dayalı adjuvan tedavi stratejisinin etkinliğini değerlendiren önemli bir klinik araştırmadır. Avrupa’nın sekiz farklı ülkesinden yaklaşık 600 yüksek-orta riskli endometriyal kanser hastasının katıldığı bu randomize çalışma, gelişmiş genomik testlerle tümörleri farklı risk gruplarına ayırmıştır. Klasik risk sınıflandırmasına dayalı standart tedavi yaklaşımlarının aksine, moleküler sınıflandırmaya dayalı bireyselleştirilmiş radyoterapi protokolleri geliştirilmiş ve uygulanmıştır.

ESTRO 2025 kongresinde sunulan sonuçlar, moleküler profil rehberliğinde tedavi edildiği hastalarda önemli kazanımların sağlandığını ortaya koymuştur. Moleküler tabanlı tedavi kolunda hastaların yaklaşık yarısı radyoterapi almadan tedavi edilebilmiş ve bu durum hastalığın kontrolü ve sağkalım parametrelerini olumsuz etkilememiştir. Radyasyon tedavisinin gereksiz kullanımının önlenmesi, hem tedaviye bağlı toksisiteyi azaltmış hem de hastaların yaşam kalitesinin yükselmesine katkı sağlamıştır. Aynı zamanda sağlık sistemlerinde gereksiz kaynak kullanımının önüne geçilmiştir.

Ayrıca, moleküler profili olumsuz olan hastalarda ise radyoterapi dozunun ve kapsamının artırılması gerektiği bu çalışmayla net olarak ortaya konmuştur. Standart vajinal brakiterapi yerine, pelvik radyoterapinin tercih edildiği bu kötü profilli hasta grubunda, lokal bölgeye yönelik nüks oranlarında %30’ların üzerindeki risk, %8.4 seviyelerine kadar düşürülmüştür. Bu sonuç, moleküler belirteçlerin hastaların tedavi ihtiyacını tespit etmede ne denli kritik olduğunu göstermektedir.

Bu veriler, endometriyal kanser tedavisinde moleküler katmanların klasik evreleme sistemlerinin önüne geçtiği yeni bir dönemin başlangıcını işaret etmektedir. Onkoloji, patoloji, radyasyon biyolojisi ve klinik uygulama alanları bu yaklaşımın çok disiplinli etkisi altında şekillenecek; tedavi algoritmaları yeniden tasarlanacak ve kaynakların daha etkin kullanıldığı, hastaların bireysel ihtiyaçlarına göre şekillenen bir tedavi paradigması yerleşecektir.

PORTEC-4a çalışması, özellikle kişiye özel onkoloji alanında önemli bir model oluşturdu. Çalışmanın baş araştırmacısı, moleküler profillemenin risk değerlendirmesinde sağladığı hassasiyetin, hem aşırı tedaviyi azaltmada hem de yetersiz tedaviden kaynaklanan nükslerin önlenmesinde etkin olduğunu vurgulamıştır. Böylece hastalar için optimal tedavi dengesi sağlanmış, toksisite ve yan etkiler minimize edilmiştir. Bu denge sağlanmadan modern onkolojik tedavinin başarısından söz etmek mümkün değildir.

Bununla birlikte moleküler tanıların rutin klinik pratiğe entegrasyonu için altyapının güçlendirilmesi gerekmektedir. Genomik testlerin standartlaştırılması, doğru yorumlanması ve klinik karar süreçlerine entegrasyonunun sağlanması için disiplinler arası eğitim ve iş birliği şarttır. Ayrıca moleküler profiller yeni hedeflerin keşfine olanak vererek, hem sistemik hem lokal tedavilerin kişiselleştirilmesinde yeni ufuklar açacaktır.

Radyobiyolojik açıdan, moleküler risk gruplarına göre radyasyon dozunun ve alanının farklılaştırılması, tümör mikroçevresinin ve duyarlılığının heterojen yapısını ortaya koymaktadır. Bu bilgi, tedavi protokollerinin adaptif ve hastaya özgü davranan dinamik yapılara dönüşmesini destekleyebilir. Böylece tümör biyolojisine daha yakın, etkin ve toksisitesi azaltılmış radyoterapi modellerinin geliştirilmesi mümkün olacaktır.

Onkoloji camiasında, bu yaklaşım sadece endometriyal kanser için değil, diğer kanser türlerinde de adjuvan radyoterapi kararlarında devrim yaratma potansiyeli taşımaktadır. Moleküler profil bazlı tedavi akışları, klinik ve patolojik bulguların heterojenliği ile daha uyumlu, teknolojik gelişmelerle bütünleşmiş, hastaya odaklı yeni standartlar ortaya koyabilir. Bu da uzun vadede kanser tedavisinde daha fazla başarı ve yaşam kalitesi demektir.

Konferans ve bilimsel platformlarda paylaşılan bu tür veriler, ESTRO gibi önde gelen radyoterapi ve onkoloji toplulukları tarafından desteklenmekte ve yaygınlaştırılmaktadır. ESTRO 2025’te sunulan PORTEC-4a bulguları, bilimsel bilginin klinik uygulamalara hızlı geçişi için önemli bir katalizör görevi görmekte; multidisipliner ekipler arasında bilgi paylaşımını güçlendirmekte ve tedavi kılavuzlarının güncellenmesine öncülük etmektedir.

Sonuç olarak, PORTEC-4a çalışması moleküler profil bazlı adjuvan tedavi kararlarının endometriyal kanser hastalarında güvenle overtreatment’i önlediğini, yüksek risk grubundaki hastalarda ise radyoterapi etkinliğini artırdığını kanıtlamaktadır. Bu veri seti, kişiselleştirilmiş tıbbın geleceğini şekillendirirken, hastaların yaşam kalitesi ve sağkalım oranlarını artırma yolunda önemli bir adım olarak kabul edilmektedir. Onkoloji bilimi ilerledikçe, her bir tümörün biyolojik imzasına uygun tedavi modelleri, tanı ve tedavi paradigmasını köklü biçimde değiştirecektir.

—

Araştırma Konusu: People
Makale Başlığı: PORTEC-4a; an international randomised trial of molecular profile-based adjuvant treatment for women with high-intermediate risk endometrial cancer
Haberin Yayın Tarihi: 5-May-2025
Web References: Cancer Research UK; American Cancer Society; ESGO/ESTRO/ESP Guidelines for Endometrial Carcinoma (2021)
Anahtar Kelimeler: Radiation therapy, Cancer patients, Clinical trials, Scientific approaches, Gynecology, adjuvant therapy optimization, advanced cancer treatment methodologies, Endometrial Cancer Treatment, gynecological malignancies in postmenopausal women, high-risk endometrial cancer management, locoregional recurrence in cancer, minimizing radiotherapy side effects, molecular profiling in oncology, patient heterogeneity in cancer treatment, personalized radiotherapy strategies, reducing radiation in cancer therapy, vaginal brachytherapy effectiveness