ACA Uygulamasına Rağmen Meme Rekonstrüksiyonunda Eşitsizlikler Sürüyor

Amerika Birleşik Devletleri’nde mastektomi sonrası yapılan hemen meme rekonstrüksiyon (İBR) oranlarında, Affordable Care Act (ACA) yasasının yürürlüğe girmesinin ardından önemli artışlar gözlemlenmiştir. Ancak, son dönemlerde yayımlanan kapsamlı bir araştırma, bu oranlardaki yükselişe rağmen ırksal ve etnik ayrımların varlığını koruduğunu ortaya koymuştur. Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi alanında prestijli bir dergide yayımlanan çalışma, ACA sonrası dönemde sağlık hizmetlerine erişim ve kullanımında yaşanan karmaşık eşitsizliklere dikkat çekmektedir. Bu kapsamlı analiz, ABD’de 2005-2008 ve 2016-2022 yılları arasındaki iki dönemde, Amerikan Cerrahlar Koleji’nin Ulusal Cerrahi Kalite İyileştirme Projesi (NSQIP) veri setini kullanarak 224.506 mastektomi hastasının sonuçlarını incelemiştir.

Araştırmanın öncesinde, mastektomi sonrası hemen meme rekonstrüksiyonu oranlarında ırksal ve etnik farklılıklar belirgindi. Beyaz hastalar yüzde 35,1 oranıyla en yüksek rekonstrüksiyon oranına sahipken, Asyalı hastalar bu oranın altında, yüzde 28,8 ile yer aldı. Afrikalı Amerikalı ya da Siyahi hastalar yüzde 22,3, Amerikan Kızılderilileri/Alaska yerlileri ise yüzde 3,8’lik oldukça düşük oranlarda hemen rekonstrüksiyon talep etti. Ayrıca, Hispanik hastalar yüzde 28 ile, Hispanik olmayanların yüzde 33,4’lük oranının gerisinde kalmıştır. Bu sonuçlar, sağlık hizmetlerine erişimde ve karar alma süreçlerinde ciddi farklılıkların var olduğunu göstermektedir.

ACA’nın temel amaçlarından biri sağlık sigortası kapsamını genişleterek hizmetlere erişimde yaşanan engelleri azaltmak ve önceden var olan sağlık durumlarına dayalı ayrımları engellemektir. Post-ACA döneme ilişkin veriler ise her ırk ve etnik grup için hemen meme rekonstrüksiyon oranlarında genel bir artış olduğunu ortaya koymuştur. En yüksek artış yüzde 27,6 ile Amerikan Kızılderilileri/Alaska Yerlilerinde, yüzde 24,2 ile Siyahi hastalarda kaydedilmiştir. Beyaz hastaların rekonstrüksiyon oranlarındaki artış ise yüzde 16,9’la nispeten daha düşük kalmıştır. Genel anlamda, tüm gruplarda yükselme görülmesine rağmen, bu gelişme ırksal ve etnik farklılıkların tamamen ortadan kalkmasına yetmemiştir.

Yeni dönemde, beyaz hastalar yüzde 52,0 oranıyla en yüksek mutlak rekonstrüksiyon oranına sahip olmaya devam ederken, Siyahi hastaların oranı yüzde 46,5’e, Asyalıların yüzde 38,7’ye ve Amerikan Kızılderilileri/Alaska Yerlilerinin yüzde 31,4’e yükselmiştir. İlginç olarak, Hispanik hastalar ACA sonrası dönemde yüzde 56,6 oranıyla, Hispanik olmayanların yüzde 45,7’sini geride bırakmış ve bu grup diğer azınlıklar arasında farklı bir trend sergilemiştir. Bu durum, sağlık hizmetleri kullanımındaki dinamiklerin ırk ve etnik gruplar arasında değişiklik gösterebildiğini ve detaylı analizlerin gerekliliğini işaret etmektedir.

Bununla birlikte, araştırmacılar bu verileri basit bir sigorta erişimi sorunu olarak görmenin eksik kalacağını vurgulamaktadır. Sosyoekonomik durum, sağlık okuryazarlığı, kültürel algılar, hasta-hekim iletişimi ve sistematik önyargılar gibi çok sayıda faktör, hastaların rekonstrüksiyon hizmetlerine ulaşmasında rol oynamaktadır. Mevcut çalışma bu karmaşık değişkenlerin tümünü açığa çıkarmakta yetersiz kalmış olsa da, bu unsurların devam eden eşitsizliklerin sürdürülmesinde önemli etkilerinin olduğuna işaret etmektedir.

Meme rekonstrüksiyonu, sadece estetik bir tercih değil, mastektomi sonrası hasta merkezli bakımın kritik bir parçasıdır. Bu prosedürler, hastaların psikolojik iyilik halini artırmakta, yaşam kalitesini iyileştirmekte ve tedavi sonuçlarından duyulan memnuniyeti yükseltmektedir. Bu yüzden, rekonstrüksiyonun adil şekilde erişilebilir olması sağlık etiği açısından büyük önem taşımaktadır. Mevcut ırksal ve etnik farklılıklar hem klinik hem de etik olarak ele alınması gereken bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır.

ACA’nın başarısı, genel rekonstrüksiyon oranlarının yükseltilmesinde kesinlikle göz ardı edilemez ancak sağlık yasalarının tek başına köklü eşitsizlikleri ortadan kaldırmak için yeterli olmadığı da ortaya çıkmıştır. Araştırmacılar, kültürel farklılıkları gözeten hasta eğitimi programları, hekimlerin bilinçdışı önyargılarının azaltılması için eğitimler, sağlık sistemlerinin karmaşık yapısında rehberlik sunulması ve politika bazında teşvik mekanizmalarının geliştirilmesi gibi hedeflenmiş müdahaleler önerilmektedir. Bu tür yenilikçi ve çok yönlü stratejiler, daha kapsayıcı ve eşitlikçi bir hizmet yapısının önünü açabilir.

Bu çalışma ayrıca sağlık sigortasının sağladığı potansiyel erişimin gerçek sağlık hizmeti kullanımına dönüşmesi konusunda önemli sorular ortaya koymaktadır. Sigorta varlığı temel bir erişim aracı olsa da, sağlık hizmeti sunucularının azınlık bölgelerindeki yetersiz varlığı veya rekonstrüksiyon seçenekleri konusunda farklı yönlendirmeler gibi yapısal engeller, sigortalı hastaların sağlık sisteminden tam olarak faydalanmasını engellemektedir. Dolayısıyla politika yapıcılar, klinisyenler ve toplum liderleri işbirliği içinde hareket ederek bu engelleri aşacak kapsamlı yaklaşımlar geliştirmelidir.

Pre- ve post-ACA dönemi karşılaştırmalı analizleri, sağlık yasalarının karmaşık hizmet ortamlarında ne derece etkili olduğunu değerlendirmek için çok değerli bir çerçeve ortaya koymaktadır. Yasalar iyileştirmeler getirse de, sağlık hizmetlerinde tam eşitliğe ulaşmanın zaman alan, sektörel koordinasyon ve süreklilik gerektiren bir süreç olduğu anlaşılmaktadır. Özellikle Hispanik hastalardaki farklı olumlu gelişmeler, diğer grup ve bölümlerde izlenecek yeni yol haritalarının geliştirilmesine katkı sağlayabilir.

Sonuç olarak, meme rekonstrüksiyon oranlarındaki artış, cerrahi onkoloji ve rekonstrüktif tedavi erişilebilirliği açısından ilerlemeyi işaret etmekle beraber, ortaya çıkan ırksal ve etnik farklılıklar hâlâ aşılması gereken önemli bir engeli göstermektedir. Sağlık profesyonelleri ve politika yapıcılar, bu bulguları dikkate alarak sağlık eşitliği için öncelikli stratejiler geliştirmelidir. Çünkü mevcut şartlarda gelişmiş cerrahi teknikler ve protokoller, yalnızca tüm hastalar için uygulanabilir ve sürdürülebilir olduğunda gerçek anlamda başarı olarak nitelendirilebilecektir.

Meme rekonstrüksiyon teknolojileri ve klinik uygulamalar hızla gelişirken, bu gelişmelerin eşit ve adil bir şekilde hastalara ulaştırılması da paralel olarak sağlanmalıdır. Sistematik, kültürel ve bireysel etkiler detaylı biçimde ele alınmalı, böylece mastektomiyi takiben isteyen tüm hastaların rekonstrüksiyon hizmetlerinden faydalanması mümkün kılınmalıdır. Bu yönüyle, araştırma sadece cerrahi alanında değil, halk sağlığı ve sağlık politikası alanlarında da önemli bir bilgi katkısı sunmakta ve politika ile pratik için ileriye dönük önemli dersler vermektedir.

Bu çalışma, yasal değişikliklerin sağlık uygulamaları ve nüfus sağlığı sonuçları üzerindeki etkisini ortaya koyarak, sağlık hizmetlerindeki eşitsizliklerin azaltılması hedefinde önemli bir adım sayılabilir. Klinik uygulamaların, politika kararlarının ve hasta savunuculuğunun koordineli ve sürekli bir biçimde ilerlemesi, meme rekonstrüksiyonunda gerçek anlamda sürdürülebilir bir adalet için elzemdir. Bu çağrı, sağlık alanındaki tüm paydaşları harekete geçmeye davet etmektedir.

—

Araştırma Konusu:
Post-mastektomi hemen meme rekonstrüksiyon oranları ve Amerika Birleşik Devletleri’nde Affordable Care Act (ACA) sonrası dönemdeki ırksal/etnik farklılıklar.

Makale Başlığı:
Legislative Impact and Persistent Disparities: Postmastectomy Breast Reconstruction Rates in the United States among 224,506 Patients

Haberin Yayın Tarihi:
29 Nisan 2025

Web References:
https://journals.lww.com/plasreconsurg/fulltext/2025/05000/legislative_impact_and_persistent_disparities_.6.aspx

Anahtar Kelimeler:
Sağlık ve tıp, meme rekonstrüksiyonu, mastektomi, ırksal farklılıklar, Affordable Care Act, sağlık hizmetlerine erişim, cerrahi onkoloji, sağlık eşitliği, nüfus sağlığı, hasta memnuniyeti