Japon Kadın Meme Kanseri Sağkalımında Kanser Dışı Sağlık Riskleri

Son yıllarda, meme kanseri dünya genelinde kadınlarda en sık teşhis edilen malignite olarak öne çıkmaktadır. Özellikle Japonya gibi ülkelerde meme kanseri görülme sıklığı oldukça yüksektir; epidemiyolojik verilere göre, Japon kadınların yaklaşık dokuzda biri yaşamları boyunca meme kanseri riski taşımaktadır. Bu durum, kamu sağlığı açısından önemli bir yük oluşturmakta ve erken tanı yöntemlerinin geliştirilmesini zorunlu kılmaktadır. Mamografik tarama ve ileri görüntüleme teknolojilerindeki yenilikler ile tedavi alanında sağlanan ilerlemeler, meme kanseri tanısı konan kadınların yaşam sürelerini belirgin şekilde artırmıştır. Bu gelişmeler ışığında klinik yaklaşımda, sadece kanser kontrollü bir dönem değil, daha geniş ve kapsamlı bir bakım gereksinimi ön plana çıkmıştır.

Batı toplumlarında meme kanseri sağ kalanlar üzerindeki çok yönlü sağlık etkileri üzerine yapılan araştırmalar yoğun olarak sürerken, Asya nüfuslarında bu tür çalışmalar henüz sınırlıdır. Tedavi sonrası dönemde yaşanan sağlık sorunları sadece kanserin yeniden nüks riskiyle sınırlı kalmayıp, kardiyovasküler hastalıklar, kas-iskelet sistemi problemleri, enfeksiyonlar ve psikiyatrik bozukluklar gibi birçok farklı durumu kapsamaktadır. Bu hastalıkların ortaya çıkışında; kanser tedavilerinin toksik etkileri, sistemik inflamatuar süreçler ve sosyo-kültürel faktörlerin etkilediği yaşam tarzı değişiklikleri önemli rol oynamaktadır.

Japonya’da gerçekleştirilen öncü bir kohort araştırması, meme kanseri sağ kalan kadınlarda kanser dışı hastalıkların insidansını detaylı bir şekilde incelemek amacıyla geniş çaplı sağlık sigortası taleplerini kullandı. JMDC, Inc. tarafından sağlanan ulusal sigortalılara ait anonimleştirilmiş tıbbi veri tabanı, araştırmacılara 12 farklı önemli kanser dışı hastalığın riskini sistematik şekilde analiz etme olanağı tanıdı. Bu hastalıklar arasında miyokard enfarktüsü, kalp yetmezliği, atriyal fibrilasyon, iskemik inme, intracerebral kanama gibi kardiyovasküler olayların yanı sıra tromboembolik durumlar, büyük osteoporotik kırıklar, gastrointestinal kanama, pnömoni, idrar yolu enfeksiyonları ve psikiyatrik hastalıklar (anksiyete, depresyon) yer almaktadır.

Araştırma, 24.017 meme kanseri yaşamış kadın ile kanser tanısı olmayan 96.068 yaş eşleştirilmiş kontrol grubunu karşılaştırdı. Her iki grubun ortalama yaşı 50,5 olarak belirlendi ve böylece yaşa bağlı karışıklık etkileri minimize edildi. İstatistiksel analizler, meme kanseri sağ kalan kadınlarda belirli hastalıkların görülme sıklığında anlamlı artışlar olduğunu ortaya koydu. Kalp yetmezliği ve atriyal fibrilasyon gibi kalbin yapısal ve elektriksel fonksiyonlarını etkileyen hastalıklar, meme kanseri geçmişi olan kişilerde belirgin şekilde daha sık tespit edildi. Bu sonuçlar, bazı kemoterapi ajanları ve radyoterapinin kardiyotoksik etkileriyle uyumlu bulunmuştur.

Kas-iskelet sistemiyle ilgili komplikasyonlarda da (özellikle büyük osteoporotik ve diğer kırıklarda) tedavinin ilk yıllarından sonra artan risk gözlemlendi. Bu geç dönem artışı, tedaviye bağlı kemik yoğunluğu azalması, metabolik değişiklikler ve özellikle erken yumurtalık yetmezliği ya da aromataz inhibitörlerinin neden olduğu osteoporoz gibi hormonal faktörlerin bir kombinasyonu olarak yorumlanmaktadır. Bu tablo, sağ kalan hastaların kemik sağlığının yakından izlenmesini ve uygun önleyici yaklaşımların geliştirilmesini gerektirmektedir.

Gastrointestinal kanama vakaları da meme kanseri sağ kalanlarda orantısız şekilde fazla görüldü. Mide ve bağırsak mukozasının tedavi süreçleri sırasında hassaslaşması, eşlik eden antitrombotik ilaçların kullanımı ve metastatik hastalığın indirekt etkileri bu kanama riskini artıran sebepler arasında yer almaktadır. Ayrıca, pnömoni ve idrar yolu enfeksiyonları da bu grup içinde yüksek insidansla karşımıza çıkmakta olup, bu durum kemoterapi sonrası bağışıklık sisteminin zayıflaması veya solunum ve üriner sistem savunma mekanizmalarındaki bozulmaların göstergesi olabilir.

Psikolojik etkiler alanında da meme kanseri sağ kalanların anksiyete ve depresyon oranlarının kontrol grubuna kıyasla belirgin biçimde yükseldiği belirlendi. Bu yüksek psikiyatrik hastalık riski, post-kanser bakımında bütüncül yaklaşımların ne denli elzem olduğunu vurgulamaktadır. Ruhsal sıkıntılar, tedaviye uyumu ve yaşam kalitesini düşürme potansiyeline sahip olduğundan bu bulgular, sürekli mental sağlık taramalarının ve gerekli durumlarda psikososyal destek hizmetlerinin klinik bakımda yer almasının önemini göstermektedir.

Çalışmanın en dikkat çekici bulgularından biri, çoğu hastalığın riski meme kanseri tanısı alındıktan sonraki ilk yıl içinde önemli ölçüde yükselirken, osteoporotik kırıklarda risk artışının sonraki yıllarda belirginleşmesi oldu. Bu da tedavi sürecinin yoğun ve stresli dönemi ile daha uzun dönem kemik sağlığı sorunlarının farklı zamanlarda ortaya çıktığını göstermektedir. Dolayısıyla sağ kalım takibinde sadece kısa dönem değil, uzun süreli ve sistematik gözetim gerekmektedir.

Bu kapsamlı epidemiyolojik çalışmanın klinik pratikte oluşturduğu önemli sonuçlar mevcuttur. Geleneksel sağkalım yaklaşımları çoğunlukla tümör kontrolüne ve kanserin nükse karşı taramalara odaklanmaktadır. Ancak bu araştırmanın ortaya koyduğu veriler, kardiyovasküler sistem, iskelet sağlığı, enfeksiyonlar ve mental sağlık alanlarında risklerin erken dönemde tespit edilip yönetilmesini gerektiren multidisipliner bir takip modeline ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Klinik ve yaşam tarzı faktörlerini entegre eden kişiselleştirilmiş risk değerlendirme modellerinin geliştirilmesi, hastaların bu ek hastalık risklerinden korunmasında etkin olacaktır.

Mekanizma perspektifinden bakıldığında, antrasiklin türevli kemoterapi ilaçları, trastuzumab ve radyoterapinin kalpte oluşturduğu toksisitenin kalp yetmezliği ve aritmi gelişiminde belirleyici olduğu düşünülmektedir. Kemoterapide östrojen azalması ve kemik hücre fonksiyonlarının bozulması kemik kırıklarının artmasında rol oynamaktadır. Ayrıca, tedavi sonrası bağışıklık sistemindeki dengesizlikler enfeksiyon riskini artırırken, psikiyatrik bozukluklar hem nöroinflamatuar süreçlerle hem de kanser tanısının getirdiği psikososyal stres faktörleriyle ilişkilendirilmekte ve birbirini besleyen döngüler oluşturmaktadır.

Bu çalışma, özellikle Japonya’nın yaşlanan nüfusu ve artan meme kanseri sağ kalım oranları göz önüne alındığında önemli halk sağlığı sonuçlarına işaret etmektedir. Kardiyoloji, endokrinoloji, enfeksiyon hastalıkları ve psikiyatri uzmanlıklarının iç içe işlediği, multidisipliner ve entegratif bir sağ kalım kliniği modelinin kurulması önerilmektedir. Ayrıca, aşılama, kemik sağlığının güçlendirilmesi gibi önleyici programların sağlık politikalarında desteklenmesi ve halk temelli destek mekanizmalarının yaygınlaştırılması gerekmektedir.

Özetle, Japonya’da yürütülen bu öncü eşleştirilmiş kohort çalışması, meme kanseri sağ kalan kadınlarda kanser dışı pek çok hastalığın riskinin artığını ortaya koymuştur. Risklerin değişik organ sistemlerini etkilediği ve zamana bağlı farklılıklar gösterdiği bu çalışma, sağ kalım sürecinin sadece hastalığın kontrolü değil, kapsamlı ve öngörülü bir bakım modeliyle ele alınması gerektiğine işaret etmektedir. Böylelikle, meme kanseri sağ kalanların yaşam süreleri ve yaşam kalitesi anlamlı şekilde iyileştirilebilecektir.

—

Araştırma Konusu: Non-cancer disease risks among female breast cancer survivors in Japan

Makale Başlığı: Non-cancer risks among female breast cancer survivors: a matched cohort study in Japan

Haberin Yayın Tarihi: 23-Mar-2025

Web References: https://doi.org/10.1016/j.lanwpc.2025.101519

Doi Referans: 10.1016/j.lanwpc.2025.101519

Anahtar Kelimeler: Meme kanseri, kardiyovasküler hastalıklar, kalp yetmezliği, depresyon, anksiyete bozuklukları, kanama, akut enfeksiyonlar, pnömoni, kemik kırıkları