Erken Çocuklukta Hava ve Işık Kirliliği Maruziyetinin Pediatrik Tiroid Kanseri Riskine Etkisi

Amerika Birleşik Devletleri’nin önde gelen akademik kurumlarından Yale Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen son araştırma, erken yaşamda çevresel maruziyetlerin çocukluk çağı tiroid kanseri gelişimi üzerindeki etkilerine dikkat çekti. Environmental Health Perspectives dergisinde yayımlanan bu kapsamlı çalışma, perinatal dönemde maruz kalınan ince partikül hava kirliliği (PM2.5) ve gece dış ortamda yapay ışık (O-ALAN) faktörlerinin, papiller tiroid kanseri riskini anlamlı ölçüde artırdığını ortaya koydu. Çevresel faktörlerin çocuk sağlığı üzerindeki yaygın olumsuz etkilerini bir kez daha gündeme getiren bu araştırma, özellikle hassas dönemlerde gerçekleşen kirlilik maruziyetlerinin pediatrik kanserlerin gelişiminde kritik rol oynayabileceğini gösterdi.

Çalışmanın temelini, Amerika’nın farklı eyaletlerinden uzmanların dahil olduğu multidisipliner bir ekip oluşturdu. Araştırmacılar, 20 yaş altındaki çocuklar ve genç yetişkinler arasında tiroid kanseri tanısı alan bireylerin perinatal dönemde, yani doğum anına yakın zamanlardaki çevresel maruziyetlerini doğru bir biçimde sorgulamak için ileri düzey coğrafi bilgi sistemleri ve uydu görüntüleme tekniklerini kullandı. Çalışma özellikle Kaliforniya eyaletindeki vakalar üzerinde yoğunlaşarak, yoğun nüfus ve sanayi bölgeleriyle farklı kirlilik seviyelerini barındıran bir coğrafyada kapsamlı analizler yaptı. Böylece her bireyin doğduğu yer bazında hava kirliliği ve gece ışık kirliliği düzeyleri hassasiyetle tahmin edildi.

PM2.5 olarak adlandırılan 2.5 mikrometreden küçük hava partikülleri, esas olarak trafik kaynaklı egzoz gazları, endüstriyel faaliyetler ve yanma proseslerinden kaynaklanmaktadır. Bu ultrafin partiküller solunum yolunun derin noktalarına kadar ulaşarak, kan dolaşımına karışabilir. Kan yoluna girdiklerinde tiroid hormonlarının üretim ve salımını düzenleyen endokrin sistem üzerinde olumsuz etkiler yaratabilirler. Araştırma, havadaki PM2.5 seviyesindeki her 10 mikrogram/metreküp artışın, çocukluk çağı tiroid kanseri gelişme riskini %7 oranında artırdığını istatistiksel olarak anlamlı şekilde ortaya koydu. Bu sonuç, hava kirliliğinin ciddi bir karsinojen olabileceğine dair önemli bir kanıt sağladı.

Hava partiküllerinin yanı sıra, çalışma gece dış ortam yapay ışık kirliliğinin (O-ALAN) da tiroid kanseri riskini yükselttiğini gösterdi. Sokağı aydınlatan lambalar, cephe reklamları ve konutlardan yayılan yapay ışıklar, çocukların biyolojik saatini bozarak melatonin hormonunun üretimini kesintiye uğratmaktadır. Melatonin, hücre büyümesini düzenleyen ve bağışıklık sisteminin işleyişinde kritik rol oynayan bir hormondur; üretiminin azalması kanserleşme mekanizmalarını tetikleyebilir. Bu çalışmada, yüksek liyt kirliliği olan doğum bölgelerinde büyüyen çocukların tiroid kanseri riskinin %23-25 oranında artış gösterdiği belirlendi. Bu bulgu, çevresel ışık kirliliğinin çocuk sağlığına etkileri konusunda daha fazla farkındalık oluşturulması gerektiğini ortaya koydu.

Özellikle 15-19 yaş arasındaki ergenlerde ve Hispanik kökenli çocuklarda bu risk artışı çok daha belirgin olarak saptandı. Bu durum, genetik yatkınlık ve sosyo-ekonomik faktörlerle çevresel maruziyetler arasında olası bir etkileşimi düşündürmektedir. Başta etnik azınlıkların yaşadığı marjinal bölgelerde daha yoğun olan hava ve ışık kirliliği, sağlık eşitsizliklerini derinleştiren önemli bir çevresel adaletsizlik örneği olarak ortaya çıktı. Böylece, çocukluk çağı tiroid kanseri görülme sıklığındaki farklılıkların altında karmaşık sosyal ve çevresel etmenlerin yattığı ileri sürülmektedir.

Biyolojik açıdan, PM2.5 parçacıklarının toksik organik bileşenler taşıması ve bunların hücrelerde oksidatif stres yaratması; DNA mutasyonlarına yol açması dikkat çekici. Bunun yanı sıra, tiroid bezinin gelişimi ve işleyişi için kritik hormon yollarının bu partiküllerce bozulması kanser riskini artırabilecek yollar arasında gösteriliyor. benzer şekilde O-ALAN kaynaklı melatonin baskılanmasının gen ekspresyonunu ve hormonal dengeyi değiştirdiği; bu sayede özellikle endokrin bezlerinde tümör oluşumuna zemin hazırladığı deneysel modellerle desteklenmektedir. Bu iki farklı mekanizma, endokrin sistem üzerinde olumsuz etkileşimler aracılığıyla çocukluk tiroid kanseri riskini artırabilmektedir.

Pediatrik tiroid kanseri, erişkinlerden farklı zorluklar barındırmaktadır. Çocuklarda hastalık genellikle ileri evrede tanı almakta ve tümör boyutları büyüktür. Bu da tedavi sürecinde karmaşık ve uzun vadeli komplikasyon risklerini artırmaktadır. Kanserden kurtulan çocuklarda nörolojik sorunlar, fiziksel sakatlıklar ve psikososyal problemler, uzun dönemde yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilmektedir. Anksiyete ve depresyon gibi mental sağlık sorunları da sıklıkla görülmektedir. Tüm bu klinik zorluklar, hastalığın çocukluk dönemindeki sosyal ve tıbbi boyutunu ön plana çıkarmaktadır.

Bu çalışmanın önemi, daha önce erişkin popülasyonlarda yoğun olarak ele alınan çevresel karsinojenlerin çocukluk çağı kanserlerinde de kritik rolünü göstermesidir. İnsanların en hassas gelişim evrelerindeki çevresel maruziyetleri azaltmak için hava kirliliği kontrolü ve ışık kirliliğini hafifletecek düzenlemeler yapılması gerektiğini önermektedir. Yale Üniversitesi Çevre Epidemiyoloğu Dr. Nicole Deziel’in de belirttiği gibi, bu yaygın risk faktörlerine yönelik müdahaleler çocukluk ve ergenlik döneminde kanser önlenmesi açısından anlamlı etkiler yaratabilir.

Bununla birlikte, çalışma nedensel bağlantıların tam olarak çözülebilmesi için daha uzun süreli izlemlerin ve hassas maruziyet ölçümlerinin yapılması gerektiğinin altını çiziyor. Ayrıca, bireysel genetik yatkınlıklarla çevresel faktörlerin nasıl etkileştiğine dair bilgiler, gelecekte kanserin önlenmesinde kişiselleştirilmiş müdahalelerin geliştirilmesini sağlayabilir. Böylece kritik hassas dönemler tanımlanarak risk altındaki çocuklar daha etkin şekilde korunabilir.

Çevresel adalet açısından, hava ve ışık kirliliğine maruz kalan düşük gelirli ve renkli toplumların sağlık üzerindeki orantısız yükü dikkati çekiyor. Yapılacak kirlilik kontrol politikaları, kentsel planlama stratejileri ve temelli hedefler, çocukluk çağı kanser oranlarındaki bu eşitsizlikleri azaltmada anahtar rol üstlenmelidir. Toplum sağlığı politikaları, marjinalize grupların korunmasını öncelikli kılmalıdır ki gelecek nesillerin sağlıklı yaşam hakkı garanti altına alınabilsin.

Sonuç olarak, Yale Üniversitesi’nin yaptığı bu öncü araştırma, küçük partikül hava kirliliği ve yapay gece ışığının çocukluk tiroid kanseri riskindeki rollerini net bir biçimde ortaya koyuyor. Modern kentleşme ve endüstrileşmenin hızla ilerlemesi ile, bu çevresel risk faktörlerine karşı müdahale etmek ve kamu sağlığı stratejilerine entegre etmek yüksek öncelik kazanmıştır. Çevre koruma ve maruziyet azaltımı, çocuk sağlığı için kanser önlemenin temel taşları olarak kabul edilmelidir. Böylece hem günümüz hem de gelecek kuşakların sağlığı korunabilir.

—

**Araştırma Konusu**:
Erken yaşamda ince partikül hava kirliliği (PM2.5) ve dış ortamda gece yapay ışık (O-ALAN) maruziyetlerinin çocukluk çağında papiller tiroid kanseri gelişimi üzerindeki etkileri.

**Web References**:
– Environmental Health Perspectives çalışması: https://ehp.niehs.nih.gov/doi/10.1289/EHP14849
– IARC raporu: https://www.iarc.who.int/wp-content/uploads/2018/07/AirPollutionandCancer161.pdf
– PubMed ışık kirliliği etkileri makalesi: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36521545/
– Orantısız maruziyet üzerine makale: https://ehp.niehs.nih.gov/doi/10.1289/EHP10904

**Anahtar Kelimeler**:
Tiroid kanseri, çocukluk çağı kanseri, PM2.5, ince partikül madde, gece dış ortam yapay ışık kirliliği, çevresel karsinojenler, endokrin sistem bozukluğu, çevresel adalet, pediatrik epidemiyoloji, kanser risk faktörleri.