Çift Zamanlı PET/BT, Kolorektal Kanser Tanısını Geliştirir

Son yıllarda onkoloji alanında teşhis süreçlerini dönüştüren positron emisyon tomografisi/bilgisayarlı tomografi (PET/BT) uygulamaları, özellikle flor-18 florodeoksiglukoz (^18F-FDG) kullanımında dikkat çekici gelişmeler göstermektedir. Bu radyonüklid, dokulardaki metabolik aktiviteyi ortaya koyarak tümör biyolojisi hakkında benzersiz bilgiler sunmaktadır. BMC Cancer dergisinde yayımlanan yeni bir çalışma, kalın bağırsak bölgesinde sabit odaklanmış FDG tutulumunun saptandığı hastalarda kolorektal karsinom ve ileri adenomu tanımlamada çift zamanlı ^18F-FDG PET/BT görüntüleme yönteminin tanısal potansiyelini artırdığını göstermektedir. Çalışma, özellikle kolorektal kanser ve öncü lezyonların ayrımında karşılaşılan sınırlamaları gidermeye yönelik önemli veriler ortaya koymaktadır.

Dünya genelinde kanser kaynaklı morbidite ve mortalitenin önde gelen nedenlerinden biri olan kolorektal kanser (KRC), erken dönemde ve doğru teşhisle hastaların yaşam kalitelerini önemli oranda iyileştirme potansiyeline sahiptir. Ancak çekim sırasında sabit odaklanmış ^18F-FDG tutulumlarının yorumlanması, iyi huylu lezyonlardan malign oluşumlara kadar geniş bir yelpazede değerlendirme yapılması gerektiğinden klinisyenler için zorluk yaratmaktadır. Bu durum, gereksiz invaziv işlemler yapılmasına veya tedavide gecikmelere yol açabilmektedir. Söz konusu çalışmada, bu belirsizliği azaltmak adına çift zamanlı PET/BT çekim tekniği etkinliği detaylı olarak incelenmiştir. Bu yöntemde, çekim erken ve geç olmak üzere iki farklı zaman noktasında gerçekleştirilmekte ve metabolik aktivitedeki dinamik değişiklikler analiz edilmektedir.

Araştırmada retrospektif yöntemle, Ocak 2019 ile Aralık 2023 tarihleri arasında toplam 122 hasta yer almış ve bu hastalardaki sabit odaklanmış FDG tutulumlu 141 kalın bağırsak lezyonu değerlendirilmiştir. Hastaların tümünde, PET/BT sonrası bir ay içinde kolonoskopik inceleme yapılmış ve histopatolojik sonuçlarla korelasyon sağlanmıştır. İleri adenomu tanımlamak için, lezyon büyüklüğü 10 mm’nin üzerinde olma, villöz komponent varlığı ve yüksek dereceli displazi gibi sitolojik özellikler kriter olarak kabul edilmiştir. Bu titiz sınıflandırma, araştırmanın doğruluğunu artıran önemli bir faktördür.

Metodolojik açıdan, PET/BT görüntülerinden maksimum standartize tutulum değeri (SUVmax) ve retansiyon indeksi (RI) ölçümleri yapılmıştır. SUVmax, lezyondaki en yüksek radyonüklid tutulumu yansıtarak metabolik aktiviteyi nicel olarak değerlendirirken, RI ise erken çekim ile geç çekim arasındaki SUVmax değişimini hesaplayarak, FDG’nin doku içinde kalıcılığı hakkında bilgi vermektedir. Bu parametreler, malign ve benign lezyonların ayırt edilmesinde önemli biyobelirteçler olarak öne çıkmaktadır.

İstatistiksel analizler sonucunda; kolorektal kanser ve ileri adenomu olan lezyonlarda geç dönem PET/BT görüntülerinde SUVmax değerlerinin, non-ileri lezyonlara göre anlamlı derecede yüksek olduğu ortaya konmuştur (ortalama 25.1 ± 14.2’ye karşılık 14.5 ± 7.5). Benzer şekilde retansiyon indeksi de malign ve premalign lezyonlarda belirgin şekilde artmıştır. Bu bulgular, tek zamanlı değerlendirme yerine, zaman içinde metabolik aktivitenin izlenmesinin tanısal özgüllük açısından daha faydalı olduğunu göstermektedir. Böylece hastaların doğru tanıya yönlendirilmesi mümkün hale gelmektedir.

Çok değişkenli lojistik regresyon analizinde, geç SUVmax ve retansiyon indeksi, kolorektal karsinom veya ileri adenomu bağımsız prediktörler olarak ortaya çıkmıştır. Bu parametrelerdeki küçük artışların bile malignite gelişme olasılığını anlamlı şekilde yükselttiği belirlenmiştir. Her iki değerin kombinasyonu ise tanısal performans açısından alıcı işletim karakteristik eğrisi (ROC) analizinde 0.801’lik bir alan altında kalma (AUC) değerine ulaşarak mükemmele yakın ayırıcı güç sağlamıştır.

Araştırma, aynı zamanda geç SUVmax ve RI değerlerine göre oluşturulan risk sınıflandırma modelini sunmaktadır. Bu modelle hastalar düşük, orta ve yüksek risk gruplarına ayrılarak ileri lezyon olasılıkları tahmin edilebilmektedir. Bu kişiselleştirilmiş yaklaşım, invaziv tanı yöntemleri ya da takip programlarının gereklilik seviyesini belirlemede önemli bir araç olarak görülebilir ve hasta yönetiminde devrim niteliği taşıyabilir.

Çalışmanın sonuçları, ileriye dönük olarak sadece kolorektal kanser alanında değil, diğer organlarda ve kanser tiplerinde de ^18F-FDG uptake’in yorumlanmasında çift zamanlı PET/BT görüntülemenin yeni bir standart olabileceği fikrini desteklemektedir. Metabolik aktivitenin zaman içindeki seyri, tek seferlik statik görüntülemeye kıyasla çok daha detaylı bilgi sunmakta ve dokuların biyolojik davranışını kapsamlı şekilde ortaya koymaktadır.

Bununla birlikte, çalışmanın retrospektif yapısı nedeniyle seçilim yanlılığı gibi bazı kısıtlamaları mevcuttur. Daha geniş hasta gruplarını içeren ve çok merkezli yapılacak prospektif araştırmalar, bu yöntemin standart klinik algoritmalara entegrasyonunda kilit rol oynayacaktır. Ayrıca, çekim protokollerinin standartlaştırılması, FDG retansiyon kinetiğinin moleküler eşlemleri ve ekonomik analizlerin yapılması gelecek çalışmaların önemli başlıkları olacaktır.

Klinik pratikte, çift zamanlı ^18F-FDG PET/BT metriklerinin rutin kolorektal kanser tanısına dahil edilmesi hekimler ve radyologlar için ciddi yararlar sunabilir. Bu teknik, yanlış pozitif sonuçların azaltılması, gereksiz invaziv girişimlerin önüne geçilmesi ve ileri evre lezyonlarda hızlı müdahalelerin planlanması açısından kritik önem taşımaktadır. Böylece hastaların takip ve tedavi planları metabolik verilere dayanarak daha objektif şekilde yapılandırılabilecek ve sonuçta hasta sağkalımı artırılabilecektir.

Teknik açıdan çift zamanlı çekim, cihaz zamanlaması, veri işleme ve hastanın protokole uyumu gibi prosedürel karmaşıklıkları beraberinde getirmektedir. Bu süreçlerin optimize edilmesi, yüksek kaliteli ve tekrarlanabilir sonuçlar için gereklidir. Ayrıca, yapay zeka destekli gelişmiş görüntü işleme algoritmalarının kullanımıyla insan gözünden kaçan ince metabolik değişikliklerin tespiti mümkündür ve bu alanda büyük potansiyel bulunmaktadır.

Bilim dünyası, bu yöntemin önümüzdeki dönemde yeni belirteçler ve moleküler görüntüleme ajanları ile entegre edilerek çok modelli tanı yaklaşımlarını zenginleştireceğini beklemektedir. Kolorektal kanser gibi heterojen yapıya sahip ve değişken progresyon gösteren hastalıklarda bu tür atılımlar, tanı ve tedavi süreçlerinin kişiye özel hale gelmesini destekleyerek onkoloji alanında önemli ilerlemeler sağlayacaktır.

Özetle, bu öncü çalışma, sabit odaklanmış kolorektal ^18F-FDG tutulumu gösteren hastalarda geç dönem PET/BT ve retansiyon indeksi değerlendirmesinin kolorektal karsinom ve ileri adenomu tanımlamadaki etkisini vurgulamaktadır. Sağlanan objektif ve kantitatif parametreler sayesinde tanı doğruluğu artırılmış, çift zamanlı görüntüleme konsepti ise onkoloji tanı dünyasında yeni bir çağ başlatmıştır. Bu paradigma gelişmeye devam ettikçe, hem klinisyenler hem hastalar için umut verici gelişmeler yaşanacaktır.

—

Araştırma Konusu:
Dual-time-point ^18F-FDG PET/CT imaging in the diagnosis of colorectal carcinoma and advanced adenoma in patients with fixed focal colorectal ^18F-FDG uptake.

Makale Başlığı:
Dual-Time-Point ^18F-FDG PET/CT imaging in the diagnosis of colorectal carcinoma or advanced adenoma in patients with fixed focal colorectal ^18F-FDG uptake.

Web References:
https://doi.org/10.1186/s12885-025-14129-5

Doi Referans:
https://doi.org/10.1186/s12885-025-14129-5

Resim Credits:
Scienmag.com

Anahtar Kelimeler:
ileri adenomu tespiti, kolorektal kanser tanısı, kolorektal kanserde tanısal zorluklar, çift zamanlı PET/BT görüntüleme, sabit odaklı FDG tutulumunun yorumlanması, flor-18 florodeoksiglukoz PET, onkolojide görüntüleme teknikleri, tümörlerde metabolik aktivite, kolorektal kanser için non-invaziv tanı yöntemleri, kolorektal kanserde hasta sonuçları, retrospektif kolorektal lezyon çalışması