17 Nisan 2025: MD Anderson’dan Kritik Araştırma Atılımları Açıklandı

Onkoloji alanında çığır açan araştırmaların merkezi olan University of Texas MD Anderson Cancer Center, kanserin ilerleyişi, tedavi direnci ve yenilikçi tedavi stratejilerini anlamaya yönelik bir dizi önemli çalışma açıkladı. Moleküler biyoloji, immünoloji ve ileri teknoloji yöntemlerini bir araya getiren bu çok disiplinli araştırmalar, malign hastalıklar ve bunların tedavilere yanıtlarına dair çarpıcı yeni kavrayışlar sağladı. Bu gelişmeler, kanserle savaşta daha etkili ve kişiye özel tedavi yaklaşımlarının yolunu açıyor.

Kanser tedavisinde önemli bir sorun olan radyoterapi direnişinin üstesinden gelme konusu, bu araştırmaların en dikkat çeken alanlarından biri. Radyoterapi, birçok tümör tipinde yaygın olarak kullanılan ve etkili bir kanser hücresi yok etme yöntemi olmasına rağmen, direnç gelişimi tedavi başarısını sınırlandırıyor. MD Anderson’da Dr. Boyi Gan ve Dr. Steven Lin liderliğinde yürütülen çalışmalar, cuproptosis adı verilen, hücre içinde biriken bakırın tetiklediği yeni bir programlı hücre ölümü biçimini keşfetti. Geleneksel hücre ölümü yolları olan apoptoz veya nekroptozdan tamamen bağımsız çalışan bu mekanizma, radyoterapinin etkisini engelleyen dirençli tümör hücrelerine karşı potansiyel bir zayıf halka olarak tanımlandı.

Yapılan preklinik deneylerde, radyoterapinin hücre içi bakır düzeylerini artırdığı ve bunun cuproptosis sürecini başlattığı gözlemlendi. Ancak radyoterapiye direnç geliştiren tümör hücreleri, iç bakır seviyelerini azaltan proteinleri arttırarak bu ölüm yolundan kaçabiliyorlar. Araştırmacılar, bakır içeren ajanları radyoterapi ile birlikte kullandıklarında, cuproptosis geri canlanıyor ve direnç kırılarak tümör büyümesi engellenebiliyor. Üstelik bu bakır yükleyici ajanlar FDA onaylı ya da klinik olarak güvenilir bulunan maddeler olduğundan, bu bulgu önümüzdeki dönemde hızlıca klinik uygulamalara taşınma potansiyeli taşıyor. Böylelikle ekzist post-radyoterapi tedavi başarısızlıkları önemli ölçüde aşılabilir.

Akut myeloid lösemi (AML) alanında, hastalığın heterojen yapısı nedeniyle hastaya özel tedavi ve prognostik araçların geliştirilmesi uzun süredir büyük ihtiyaç. Dr. Hussein Abbas önderliğinde gerçekleştirilen büyük ölçekli proteomik analizde, 500’den fazla AML hastasında enflamasyonla ilişkili 250’den fazla proteinin seviyeleri incelendi. Makine öğrenimi algoritmalarıyla desteklenen bu çalışmadan “Lösemi Enflamatuvar Risk Skoru” (LIRS) adını taşıyan sekiz proteinlik güçlü bir biyobelirteç paneli ortaya kondu. Bu skor, AML hastalarının tedaviye yanıtını ve sağkalım beklentilerini yüksek doğrulukla öngörebiliyor.

Özellikle Oncostatin M Receptörü (OSMR) proteini, tüm panel içindeki en etkili biomarker olarak öne çıktı. OSMR, hastaların kemoterapiye tepkisi, erken ölüm riski ve genel sağkalım ile kuvvetli ilişkili bulunuyor. Kanser hücrelerinin mikromilieu üzerindeki enflamasyon etkisini artırdığı gerçeğiyle uyumlu olan bu bulgu, AML hastalarının klinik sınıflandırılması ve tedavi planlamasında biyobelirteç tabanlı yaklaşımların önemini pekiştiriyor. Klinik pratikte, LIRS ve OSMR kullanımının hastalar arası heterojen yanıtların yönetiminde yol gösterici olması bekleniyor.

Kronik lenfositik lösemi (KLL) hastalarında gözlenen immün sistemdeki işlev bozukluklarının altında yatan mekanizmalara dair önemli veriler ise Ivo Veletic ve Zeev Estrov liderliğindeki ekipten geldi. KLL, B hücrelerinin malign proliferasyonu ile karakterize olup, tüm vücuttaki bağışıklık sistemini bozan sistemik immünsüpresyona neden oluyor. Araştırmada, KLL hücrelerinin saldığı eksozom denilen nano boyutlu veziküllerin sağlıklı kan hücreleri tarafından alınarak hematopoetik işlevleri bozduğu ortaya kondu.

Bu eksozomlar, bağışıklık hücrelerinin tümöre karşı etkinliğini düşürücü gen ekspresyon değişikliklerine yol açıyor ve aynı zamanda lösemik hücrelerin büyüme ve hayatta kalmasını destekleyen RNA moleküllerini taşıyor. Böylece, KLL’nin immün bozukluklarından sorumlu çift yönlü bir iletişim mekanizması tariflenmiş oldu. Bu bulgular, eksozomların nötralize edilmesine ya da etkilerinin bloke edilmesine yönelik yeni terapötik stratejiler geliştirilmesi için umut verici bir yol açıyor; bu sayede hastalarda bağışıklık sisteminin yeniden güçlendirilmesi ve hastalık ilerleyişinin yavaşlatılması mümkün olabilir.

AML tedavisinde yenilikçi yaklaşımlardan biri olarak, Dr. Naval Daver, Jayastu Senapati ve Hussein Abbas’ın yürüttüğü Faz Ib/II klinik çalışmada azasitidin, venetoklaks ve magrolimab adlı monoklonal antikorun üçlü kombinasyonu değerlendirildi. Magrolimab, lösemik hücrelerin immün sistemden kaçış için kullandığı “yeme sinyali verme” proteini CD47’yi hedef alıyor. Çalışmaya yüksek riskli genetik profilli yeni teşhisli AML hastaları, TP53 mutasyonuna sahip bireyler ve relaps ya da refrakter hastalar dahil edildi.

Tedavi güvenilir bulundu ve yan etkiler yönetilebilir düzeyde devam etti. Ancak, sağkalım sonuçlarında mevcut standartlara göre anlamlı bir iyileşme gözlenmedi. Genetik analizlerde ise tedaviye direnç mekanizmalarının ve hastalığın yeniden alevlenme işaretlerinin varlığı belirlendi. Bu durum, AML tedavisinde genetik heterojenlik ve tedavi yanıtları arasındaki karmaşık ilişkiyi vurguluyor. Gelecekte, bu tür üçlü rejimlerin optimize edilmesi, kişiselleştirilmiş tedavi protokollerinin geliştirilmesi gerekliliğini ortaya koyuyor.

Hematolojik malignitelerde immünoterapi alanındaki bir başka ileri araştırma ise Neeraj Saini, Krina Patel ve Christine Peterson’dan geldi; çoklu miyelom hastalarında uygulanan CAR T hücre tedavisinin başarısını bağırsak mikrobiyomu üzerindeki etkiler ve ilişkiler bağlamında incelediler. CAR T terapileri, bağışıklık hücrelerini hedef kanser hücrelerine yönlendiren devrim niteliğinde bir yöntem olarak kabul edilir. Ancak cevap oranları ve yan etkiler hastalar arasında büyük farklılık gösteriyor.

Ekip, idecabtagene vicleucel (ide-cel) isimli CAR T hücre tedavisi alan 33 hastadan alınan dışkı örneklerini tüm genom dizileme yöntemiyle analiz etti. Tedavi sonrası mikrobiyota yapısında belirgin dalgalanmalar gözlemlendi; responder (iyi yanıt veren) hastalarda belirli bakteri türleri öne çıkarken, mikrobiyomda ciddi bozulmaya uğrayanlarda yan etkiler daha şiddetli oldu. Ağ analizleri, mikroorganizma türleri ile konak metabolik yolları arasında bağışıklık yanıtını etkileyen fonksiyonel ilişkilerin varlığını ortaya koydu. Bu veriler, mikrobiyomun CAR T terapilerinin etkinliği ve toksisitesi üzerinde kritik rol oynadığını destekliyor ve mikrobiyota modülasyonu yoluyla tedavi sonuçlarının iyileştirilmesi için yeni fırsatlar sunuyor.

Kanser hastalarının yaşam kalitesini yükseltmek ve tedavi sürecini iyileştirmek amacıyla yürütülen pilot hemşirelik çalışması ise Gisele Tlusty tarafından gerçekleştirildi. Hematopoietik kök hücre nakli (HSCT) sürecinde uzun yatış ve zorlu yan etkiler hastaları fiziksel olarak olumsuz etkiler. Bu çalışmada, hastaların HSCT sırasında ve taburcu olduktan sonraki haftada aktivite düzeyleri akselometre gibi objektif araçlarla ölçüldü.

Sonuçlar, hastaların yaşadığı semptomların şiddeti ile günlük adım sayısı arasında ters yönlü bir ilişki olduğunu ortaya koydu. Bunun yanı sıra, egzersiz konusunda kendine güveni yüksek hastalar, tedavi yüküne rağmen daha aktif kaldılar. Bu bulgular, onkoloji hemşireliğinin hastalarda gerçekçi egzersiz hedefleri belirlemeyi ve semptom yönetimini destekleyerek kas gücünü koruma ve iyileşmeyi hızlandırma konusundaki kritik rolünü vurguluyor. HSCT bakım protokollerine fiziksel aktivite desteği entegre etmek, uzun vadede hastaların yaşam kalitesi ve klinik sonuçlarını iyileştirebilir.

Bütün bu çalışmalar, moleküler temelli keşiflerin klinik araştırmalar ve hasta bakımına entegre edilmesinin, kanserin karmaşık doğasının çözümünde ne denli önemli olduğunu gösteriyor. Metal iyonlarının tetiklediği yeni hücre ölümü yolaklarının avantajları, proteomik imzaların hastalık seyrini öngörmedeki gücü, immün sistem ve mikrobiyom etkileşimlerinin tedavi başarısına etkisi derin bir içgörü sunuyor. MD Anderson’ın öncülüğündeki bu araştırma serisi, hedefe yönelik, daha etkili kanser tedavileri geliştirilmesine önemli katkılar sağlıyor ve zor kanser türlerine umut ışığı oluyor.

Araştırmacılar ve klinisyenler, biyoteknoloji ve hemşirelik uzmanları arasındaki disiplinler üstü iş birliği ile bu alandaki ilerlemeyi hızlandırıyor. Temelden klinik uygulamaya uzanan bu yolculuk, kanser tedavisinde daha kalıcı, etkili ve kişiselleştirilmiş yaklaşımların önünü açacak kritik kilometre taşlarını oluşturuyor. Önümüzdeki yıllarda bu bulguların hasta bakımına yansıyışı, onkoloji pratiğinin dönüşümünde merkezi bir rol üstlenecektir.

—

Araştırma Konusu:
Kanser araştırmaları, radyoterapi direnci mekanizmaları, lösemide biyobelirteçler, KLL’de immünsüpresyon, CAR T hücre tedavisi sonuçları, HSCT hastalarında fiziksel aktivite

Makale Başlığı:
Breakthrough Research from MD Anderson Illuminates Cancer Resistance Mechanisms and Novel Therapeutic Avenues

Web References:
MD Anderson Cancer Center Research Highlights: https://www.mdanderson.org/newsroom/research-highlights.html
Agents that cause copper overload and radiotherapy resistance: https://www.mdanderson.org/newsroom/research-highlights/agents-that-cause-copper-overload-can-overcome-radiotherapy-resistance-in-preclinical-models.h00-159775656.html
AML biomarker study: https://www.mdanderson.org/newsroom/research-highlights/novel-blood-based-biomarker-identified-in-newly-diagnosed-acute-myeloid-leukemia.h00-159775656.html
CLL exosomes and immune disruption: https://www.mdanderson.org/newsroom/research-highlights/cll-derived-exosomes-alter-bodys-immune-and-hematopoietic-systems-in-cll-patients.h00-159775656.html
Triplet regimen in AML: https://www.mdanderson.org/newsroom/research-highlights/triplet-regimen-is-well-tolerated-by-patients-with-aml-but-does-not-improve-survival-outcomes.h00-159775656.html
Gut microbiome and CAR T: https://www.mdanderson.org/newsroom/research-highlights/gut-microbiome-impacts-car-t-cell-therapy-responses–side-effects-in-multiple-myeloma.h00-159775656.html
Physical activity during HSCT: https://www.mdanderson.org/newsroom/research-highlights/pilot-nursing-study-explores-physical-activity-during-and-after-hematopoietic-stem-cell-transplantation.h00-159775656.html

Anahtar Kelimeler:
Radyoterapi direnci, cuproptosis, bakır yüklenmesi, akut myeloid lösemi, OSMR biyobelirteci, kronik lenfositik lösemi, eksozomlar, magrolimab, CAR T hücre tedavisi, bağırsak mikrobiyomu, hematopoietik kök hücre nakli, fiziksel aktivite, immünoterapi, lösemi enflamatuvar risk skoru, TP53 mutasyonu